Nauczyciele? Szkoła?

Tuż po Dniu Nauczyciela pytamy: Kim jest, kim ma być nauczyciel? Jak ma pracować, jakie ma mieć warunki, uposażenie? Co zrobiono z systemem nauczania, systemem pracy nauczyciela, szkołą?

Szkoła dzisiejsza jest mdła, napakowana „programem”, schematyczna, upolityczniona, męcząca, biurokratyczna. Zapewne można by dodać jeszcze dużo kolejnych przymiotników. Proces „formatowania” szkoły twa od ponad stu lat. W 1903 roku powstała w USA „General Education Board” (Główna Rada Edukacji), utworzona przez to samo środowisko „trzymające władzę”, które dziesięć lat później stworzyło FED. Szkoła, według nich, ma kształcić ludzi na potrzeby wielkich korporacji, ludzi, którzy są zagubieni, wąsko widzą rzeczywistość (specjalizacja!), są użyteczni jako trybiki, ale nie rozumieją całości.

W tym systemie nauczyciel jest także niewolnikiem, urzędnikiem, narzędziem. Dlatego nauczycielom z klasą, wiedzą, zdolnością inspirowania uczniów – kładzie się kłody pod nogi. Dlatego stosowana jest negatywna selekcja poprzez niskie płace – iluż dobrych nauczycieli odeszło z zawodu, bo nie byli w stanie z nauczycielskiej pensji wyżywić rodziny… Dlatego tworzy się całe góry biurokracji i instrukcji (ramy programowe, program, regulaminy itd.), by mieć kontrolę nad nauczycielem i zająć go durną robotą papierkową. Dlatego są wciąż jakieś zmiany – przeważnie na gorsze – i destabilizuje się w ten sposób system edukacji. No i do tego polityczna „czapa” nad szkołami. W tym „systemie” prawie nie da się już pracować. Nauczyciele są przeciążeni, zestresowani, demotywowani, pozbawiani możliwości poradzenia sobie z klasą czy uczniem – nie wolno dotknąć ucznia, nie wolno krzyczeć na ucznia, nie wolno za dużo wymagać, nie wolno różnych rzeczy mówić, nie wolno tego i tamtego – w wyniku czego uczniowie pozwalają sobie na coraz więcej, a nauczyciel jest bezsilny.

Tymczasem zdrowy rozsądek i rozwój technologiczny powinien już dawno spowodować, że nauczyciel jest nie „encyklopedią ex-catedra”, lecz mentorem, organizatorem i katalizatorem procesu nauki. Wiedza encyklopedyczna jest dziś dostępna „na ulicy” – z Internetu, publikacji, bibliotek. Rolą nauczyciela i szkoły powinno być nauczenie samodzielnego i krytycznego myślenia, dyskutowania na temat, organizowania, współpracy w zespole, planowania, analizowania, zarządzania sobą, zespołem, procesami. Ale to oznacza całkowicie inne przygotowanie nauczycieli niż wąskich encyklopedycznych specjalistów od np. biologii, geografii czy historii. Nauczyciel powinien mieć świetne przygotowanie w zakresie psychologii rozwojowej, procesów grupowych, tworzenia prezentacji, analiz, opracowań tematycznych, sposobów wyszukiwania informacji, pracy w zespołach, dyskusji grupowej, metod rozwiązywania sporów, zarządzania projektowego i procesami.

No i wreszcie ostatni element: konkurencja szkół, programów, nauczycieli. Powinien zaistnieć rynek edukacyjny, czyli konkurencja wolnych, oddolnie organizowanych (przez stowarzyszenia, gminy, fundacje, spółki) szkół, które tworzą własne programy (autorskie lub standardowe). W tych szkołach nauczyciel będzie kreatorem, autorem programów, artystą, mistrzem, wychowawcą, a nie urzędnikiem państwowym. W takim systemie będzie popyt na dobrych nauczycieli, a ci przypadkowi, gorsi odpadną. Dobry nauczyciel będzie mógł też naprawdę dobrze zarobić. Rozpocznie się selekcja pozytywna do zawodu, co jest koniecznie potrzebne!

Państwo będzie miało w tym systemie tylko dwie funkcje: po pierwsze – dawać rodzicom bon oświatowy, po drugie – sprawdzać poziom wykształcenia egzaminem maturalnym. I nic więcej!